Güneyin Sesi GAZETESİ – Eğitim emekçisi Yazar Hakkı Çimen’in Zaza’ca yazdığı yadigâr niteliğinde öyküler Alman diline çevrilerek de yayınlandı. Okurları tarafından büyük ilgi gören ve KALAN Yayınlarından çıkan anı niteliğinde öyküler doğunun zor şartlarını ve direngen insanların mücadelesini anlatıyor. Türkçe ’ye de çevrilecek olan “SERENİYE U BINENİYA RAE” adlı kitap özellikle Dersim ve Nazimiye için geçmişin arşivi niteliğini taşıyor.
Hakkı Çimen´in ilk Zazaca öykü kitabı “Budelaê Gırşi” (Büyük Budalalar) 1996 yılında İstanbul´da PİR Yayıncılık tarafından yayınlanırken bu kitabın Almancası Große Narren adı altında 2002 yılında Krefeld´deki Sassafras Yayınevi tarafından yayınlandı. Sereniye u Bıneniya Rae (Yolun Üstü ve Altı), Hakkı Çimen’in ikinci öykü kitabıdır.
Zazacası 2021 yılında Kalan Yayınları tarafından Zaza okuyucuya ve Almancası Bonn´daki Verlag für Kultur und Wissenschaft (yayınevi) tarafından gene 2021 yılında Kostbarkeiten am Wegesrand adı altında Alman okuyucuya sunuldu. Öykülerin Zazaca ve Almanca baskılarında “Yol” kavramı Dersim itikadı gereği temel alınmıştır. Her bir Alevi Zaza değerinin terör destekli çok yönlü asimilasyon ile altüst edildiği yol sürmenin egemen kesim tarafından yozlaştırma metotlarıyla zorlaştırıldığı bir dönemi yaşıyor insanlarımız. Terör kaynaklı Dersim´den göçler itikat sahiplerinin kendi kültürlerini yaşayamamalarını, sürgün ve diasporadaki egemen kültürler içerisinde erimelerini ve kültürsüzleşerek yolun altına düşmelerini bir realite olarak beraberinde getirmektedir. Raa Haq İtikadında yolun altına düşmek düşkünlüğü sembolize eder.
Sereniye u Bıneniya Rae öykü kitabı 6 bölümden ve toplam 46 öyküden oluşmakta ve bu öyküler Dersim´de son 70 yılda Zaza halkındaki kültürel erozyonları kapsamaktadır.
Birinci bölüm, yazarın annesiyle 1975 yılında bir köy düğünü vesilesiyle yaptığı uzun konuşmadan aldığı notları içermektedir. Bu bölüm 1938 yılındaki Dersim soykırımından bir dilimi anlatmaktadır. Yazar 19 öyküden oluşan 2. bölümde, 1938 Soykırımı nedeniyle tutulan yasa rağmen dedesinin yakın çevresinin, köylülerinin onursal psikolojik eziklik ve fakirlik ortamında da nasıl sükûnetli davrandıklarını, nasıl ufak tefek vesilelerle gülmeyi de başardıklarını sergilemektedir. Kitapta 12 öyküden oluşan 3. bölümde yazar Türkiye´de kendi okul yıllarında yatılı bölge okullarında şiddet, yalan ve zorbalıkla nasıl bir asimilasyonun dayandırıldığını dile getirmektedir. 4. Bölümde yazar Nazimiye´de öğretmenliğinin ilk yılının kış mevsimini, o mevsimdeki kirli siyasi çalkantıları ve sürgün olarak Nazimiye’ye gönderilen İsmail Hakki Öztorun´u beş öyküyle okuyucuya sunmaktadır. Yazar 5. bölümde resmi asimilasiyon ve terörün Zaza halkında yarattığı tahribatları ve terör nedeniyle doğdukları toprakları terk edenlerin içinde kayboldukları kültürlerin içinde nasıl kültürsüzleştiklerini dokuz öyküyle dile getirmiştir. Son söz yerine 6. bölümde, devletin resmi ve yarı resmi kök söktürme ve göçertmede terör örgütlerini nasıl kullandığını; tüm bunların sonucunda Zaza dili, Zaza kültürünün, Dersim Aleviliğinin nasıl erozyona uğratıldığı ve Dersim coğrafyasının insansızlaştırıldığı anlatılmaktadır.
Yazar Hakkı Çimen’in “SERENİYE U BINENİYA RAE” adlı kitabındaki öyküler senaristlerin de dikkatini çekti.
Sürgün adlı öykünün anlamlı bir doğu filmi olabileceğini ve dikkat çekeceğini söyleyen senaristler tarafından öykü değerlendirilmeye alındı. “SERENİYE U BINENİYA RAE” adlı kitabı internetten ve Kalan Yayınlarından edinebilirsiniz.
Haber :Ayça Öztorun / Adana
News
