Güneyin Sesi Gazetesi- Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, bölge kentlerinde Anadil kullanım oranlarına dair saha araştırması yaptı. Sosyo-Ekonomik ve Kültürel durum ile Anadil kullanımı arasındaki ilişkiyi ölçmek amacıyla “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge İllerinde Anadil Kullanma Araştırması” adıyla gerçekleştirdiği araştırmasında 5 bin 600 kişi ile yüz yüze görüştü. 7-12 Ocak tarihleri arasında Diyarbakır, Urfa, Şırnak, Batman, Adıyaman Dersim, Kars ve Iğdır’ın da aralarında olduğu 16 il, 49 ilçede görüşmecilerin yüzde 51.7’si kadın, yüzde 48.3’ü erkeklerden oluştu.

Araştırma sonucuna göre, görüşme yapılan kişilerin yüzde 26,9’unun okur-yazar olmadığı, yüzde 6,4’ünün diploma sahibi olmadığı ancak okur-yazar oldukları, yüzde 30,2’sinin ise sadece ilkokul mezuniyetleri olduğuna yer verildi. Görüşme yapılanların yüzde 65,8’inin gelir getiren herhangi bir işte çalışmadığı tespit edilirken, görüşmecilerinin tamamının yüzde 53,5’inin gelirinin 2 bin TL ve altında olduğu tespit edildi. Anket görüşmecilerinin yüzde 78,7’si Kürt, yüzde 13,9’u Türk, yüzde 4,6’sı Arap ve yüzde 0,7’si farklı kimliklerden oluşurken, yüzde 2,9’u ise etnik kimlik belirtmekten kaçındı.

Araştırma sonuçlarına göre; “Hane içinde genellikle hangi dili kullanıyorsunuz” sorusuna katılımcıların yüzde 65,8’i Kurmancî, yüzde 26,6’sı Türkçe, yüzde 4’ü Arapça ve yüzde 3,6’sı Zazakî yanıtlarını verdi. Böylece hanelerinde Kürtçe konuşanların oranı (Kurmanci-Zazaki) toplamda 69,4 olarak tespit edildiği belirtildi. Sokakta hangi dili konuştukları sorulan katılımcıların ise, yüzde 57,4’ü Kurmancî, yüzde 38,2’si Türkçe, yüzde 2,4’ü Arapça ve yüzde 2’si Zazakî yanıtlarını verdi. Sokakta Kürtçe konuşanların oranı böylece yüzde 59,4 olarak tespit edildi.

Anadilin en az tercih edildiği yerlerin başında ise, resmi kurumların geldiği tespit edildi. Araştırmaya göre resmi kurumlarda katılımcıların yüzde 88,1’i Türkçe konuştuğunu beyan ederken, sadece yüzde 11,7’si Kurmancî, yüzde 0,1’i Arapça ve yüzde 0,1’i Zazakî konuştuklarını söyledi. Yapılan tüm araştırmalarda resmi kurumlar anadilde konuşmanın en az gerçekleştirildiği yerler olarak tespit edildi.

Hanede konuşulan dillerin cinsiyet karşılaştırması da yapılan araştırmada erkeklerin yüzde 70,6’sı (yüzde 66,6’sı Kurmancî, yüzde 4’ü Zazakî), kadınların yüzde 69,2’si (yüzde 66’sı Kurmancî, yüzde 3,2’si Zazakî) evlerinde Kürtçe konuşmayı tercih etti. Sokakta ise Kürtçe konuşanların oranı erkeklerde toplamda yüzde 59,4 iken, kadınlarda toplamda yüzde 59,2 olarak tespit edildi. Resmi Kurumlarda ise, erkeklerin yüzde 90,40’ı kadınların da yüzde 85,9’u Türkçe konuştuğunu belirtti. Resmi kurumlarda Kürtçe konuşan erkeklerin toplam oranı yüzde 9,6 iken kadınlarda ise yüzde 13,9 olarak belirlendi. Ayrıca yaş ilerledikçe de Kürtçe kullanımının düzenli olarak arttığı da tespit edildi.

Eğitim durumuna göre yapılan tespite göre ise, Eğitim durumu yükseldikçe Kürtçe ve hatta Arapça kullanımında düzenli bir düşüş olduğu gözlemlendi. Yükseklisans mezunlarının ise, üniversite mezunlarına göre daha fazla Kürtçe tercihi yaptıkları görülürken, okur-yazar olmayanların yüzde 73,7’si Kurmancî, yüzde 19,8’i Türkçe, yüzde 2,7’si Zazakî, yüzde 3,8’i Arapça konuştuğunu beyan etti. Üniversite-Yüksekokul mezunlarının ise yüzde 54,6’sı Kurmancî, yüzde 36,2’si Türkçe, yüzde 6,5’i Zazakî, yüzde 2,8’i Arapça’yı tercih ettiklerine ifade etti.

Araştırmada gelir durumu yükseldikçe de anadil tercihinin düştüğü tespit edildi. Anadil tercihinin aylık geliri 0 ile 1000 TL arasında olanların hanelerinde Kürtçe tercihinin toplamda yüzde 78,3’ü tarafından tercih edildiği tespitine yer verilirken, aylık geliri 5000 TL’nin üzerine çıkanlarda Kürtçe tercihinin yüzde 50’nin biraz üstünde kaldığı tespiti yer aldı. Aynı durumun Arapça’nın bölgede tercih edilmesinde de kendisini gösterdiği tespit edildi. Yine köyde doğanlar şehirde doğanlardan daha fazla anadilde konuşmayı tercih ettikleri de gözlendi.